ตอนเด็กๆจำได้ว่าพวกเราได้สนุกกันยกใหญ่ เวลา ยายใช้ให้ไปเก็บใบขี้เหล็กมาแกง เพราะจะได้ปีนป่ายทะโมน แย่งกันเก็บยอดขี้เหล็กอ่อนๆ ยายจะกำชับว่าเอาดอกมันด้วยนะ แจนว่าดอกขี้เหล็กสวยดี ดอกเป็นช่อใหญ่ สีหลื่องอมเขียว ส่วนตัวเลยจะเลือกเก็บแต่ดอกขี้เหล็กแบบที่ยังตูมๆ พอเอามารูดออกจากกิ่งมันจะเป็นเม็ดๆ เหมือนเม็ดถั่วเหลือง ขี้เหล็ก ผักพื้นบ้านอันนี้เป็นอาหารที่ขาดไม่ได้ในทุกภาค ไม่ว่าภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคใต้ และภาคกลาง และเป็นอาหารที่ขาดไม่ได้ในร้านข้าวแกงทั่วราชอณาจักรไทย เมื่อพูดถึงแกงขี้เหล็ก ต่างก็น้ำลายสอนึกอยากกินขึ้นมาครามครัน
ขี้เหล็กมีขายในตลาดสดทั่วๆ ไป มี 2 ประเภทคือ ประเภทต้มไว้เรียบร้อยแล้ว พร้อมที่จะนำไปทำแกงกินกับประเภทใบและดอกขี้เหล็กสดๆ มัดเป็นกำใหญ่ มีทั้งยอดอ่อนและช่อดอกรวมกัน ประเภทต้มแล้วกำไว้จะขายเป็นก้อนกลม ปัจจุบันชั่งเป็นกิโลขาย
การซื้อขี้เหล็กนั้น ส่วนใหญ่นิยมซื้อที่ต้มแล้วมาทำแกงกิน เพื่อประหยัดเวลาและลดขั้น ตอนการปรุงลง แต่คนที่พิถีพิถันในการปรุงอาหารจะซื้อขี้เหล็กสดเป็นช่อมาทำเอง ทั้งนี้ข้อดีคือได้เลือกใบอ่อน จนมาถึงอ่อนกลางได้ สามารถล้างทำความสะอาดได้อย่าง หมดจด ต้มน้ำ ใส่เกลือ ล้างขมได้รสเป็นที่พอใจ ส่วนที่ซื้อเขามา มักจะปนใบแก่มามากเกินไปต้องคัดออก และก่อนต้มอาจไม่มีการล้างใบและดอกขี้เหล็กก่อน บางเจ้าต้มได้ไม่พ้นขม ทำให้เมื่อนำมาแกงแล้วรสออกขมเกินไป ความสดใหม่น้อยกว่าที่มาทำเอง
ขี้เหล็กมีขายในท้องตลาดทั้งปี โดยเฉพาะที่เป็นใบอ่อน ส่วนดอกแม้จะมีทั้งปีก็ตาม แต่ดอกจะหนาแน่นในฤดูฝน ดอกขี้เหล็กอร่อยมาก โดยเฉพาะดอกที่ยังตูมอยู่ จะมีรสขม มันหวาน เมื่อแกงเข้าเครื่องแกงและกะทิ รสชาติไปด้วยกันได้เป็นอย่างดีขี้เหล็กมีสรรพคุณเป็นยาระบายอ่อนๆ สามารถขับพิษร้ายออกจากร่างกายได้ เป็นยานอนหลับธรรมชาติอย่างดียิ่ง ในใบขี้เหล็กจะมีสารระงับประสาทช่วยคลายความเครียด ดอกขี้เหล็กแก้หืด รักษารังแค นอกจากนี้ขี้เหล็กยังมีสารเบต้าแคโรทีน ที่ร่างกายจะนำไปสร้างวิตามินเอ บำรุงสายตา ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็ง แถมยังมีวิตามินซีสูงอีกด้วย
แกงขี้เหล็กที่นิยมกันทั่วบ้านทั่วเมืองคือแกงกะทิขี้เหล็กใส่เนื้อย่างหรือหมู หรือปลาย่างแทนก็ได้ ส่วนแกงแบบพื้นบ้านทางภาคเหนือก็แกงบวน ภาคอีสานแกงซกเล็ก แกงขี้เหล็กย่านาง แกงขี้เหล็กใส่วุ้นเส้น เป็นต้น ตามแบบภาคกลางแกงขี้เหล้กจะค้องใส่กระชายลงในเครื่องแกงด้วย แกงเสร็จจะหอมกระชายอ่อนๆ แกงขี้เหล็กที่ดีจะต้องข้นมันกะทิ และก็ต้องขมนิดๆ เนื้อขี้เหล็กนุ่มยุ่ย ทานกับข้าวสวยร้อนๆ แกล้มปลาเค็มทอด...อร่อยที่สุด...คิดถึงยายจังเลย..
เรื่องและภาพโดย: พิมยาดา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น